غربالگری برای تشخیص سرطان پروستات :
برای کشف زود هنگام کانسر پروستات ، همه مردان بالای 50 سال باید سالیانه تحت معاینه انگشتی رکتوم ( DER ) و اندازه گیری PSA خون قرار بگیرند . در صورت غیر طبیعی بودن یا مشکوک بودن DRE و یا بالا بودن PSA ، باستی نمونه برداری از پروستات با کمک سونوگرافی ( TRUS بیوپسی پروستات ) یا MRI انجام گیرد .
در مردانی که سابقه خانوادگی کانسر پروستات دارند ، این بررسیها باید از سن 40 سالگی شروع شود.
در 25 در صد مردان مبتلا به کانسر پروستات، سطح PSA نرمال بوده و لذا بایستی توجه ویژه ای به PSA در افراد بالای 50 سال داشته باشیم .
همراهی DRE با PSA بهترین روش غربالگری برای کشف زود هنگام سرطان پروستات می باشد .
فرد معاینه کننده باید در صورت لمس ندول سفت یا نامنظمی و یا از بین رفتن حاشیه غده پروستات ، حتما باید در خواست بیوپسی پروستات نماید .
نکات مهم در تفسیر PSA :
- از دو روز قبل از اندازه گیری PSA، شخص نباید تماس جنسی یا ماساژ پروستات داشته باشد .
- ماساژ پروستات – التهاب بافت پروستات ( پروستاتیت ) همانند سرطان پروستات باعث بالا رفتن PSA میشود که در مبتلایان به پروستاتیت ، بعد از دادن آنتی بیوتیک به مدت 4 الی 6 هفته بایستی مجددا PSA را چک نمود .
- تعین میزان PSA مورد قبول برای هر بیمار با توجه به سن بیمار- حجم پروستات - بیماریهای زمینه ای و مصرف دارو ها و ... بوده و تفسیر PSA فقط با پزشک معالج می باشد .
بیماریهای شایع پروستات :
-A التهاب پروستات ( پروستاتیت )
-B بزرگی خوش خیم پروستات
-C کانسر یا سرطان پروستات
-A پروستاتیت:
بسته به شدت و مدت علایم بالینی به 4 گروه عمده تقسیم شده و اکثر افراد مبتلا در گروه سنی 30 تا 50 ساله قرار می گیرند.
درمان اصلی عبارت است از :
4 الی 6 هفته آنتی بیوتیک تراپی با سیپروفلوکساسین یا کوتریموکسازول یا لووفلوکساسین .
در کنار آنتی بیوتیکها از داروهای ضد التهاب – درناژ جراحی در آبسه های پروستات – حمام وان آب گرم – ماساژ پروستات – داروهای الفا بلوکر مثل پرازوسین ، ترازوسین و یا تامسولوسین – جراحی به روش TURP رادیکال و 000 استفاده می شود
-علائم اصلی پروستاتیت :
تب و لرز – درد پرینه و کمر درد – علائم تحریکی ادراری و سوزش ادرار – تکرر ادرار – احساس فوریت ادراری – کاهش فشار خروجی ادرار – عفونت راجعه ادراری – خون داخل منی .
B- بزرگی خوش خیم پروستات ( BPH ) :
در مردان بالای 50 سال بزرگ شدن غده پروستات در اثر هورمونهای مردانه و بالا رفتن سن ، منجر به انسداد خروجی مثانه و مشکل شدن دفع ادرار میشود و طیفی از علایم دستگاه ادراری تحتانی در بیماران دیده می شود.
این علایم در دو گروه تحریکی ( فوریت – تکرر ادرار- شب ادراری ) و انسدادی ( ادرار کننده ضعیف ) قرار میگیرد که این علایم تحریکی در BPH ناشی از تحریک و واکنش دیواره مثانه می باشد و شروع بیماری BPH با علایم تحریکی بوده اما علایم انسدادی بسیار مهم تر می باشد و در صورتیکه اکثر علایم بیماری تحریکی می باشد بایر به فکر بیماریهای دیگری مثل سنگ – عفونت – سرطان مثانه – بیماری مثانه عصبی و ... باشید .
تشخیص BPH با شرح حال دقیق – معاینه انگشتی ( DRE ) - آزمایشهای خون و ادرار( BUN- Cr U/A-U/C ) و در صورت لزوم سونوگرافی و سیستوسکوپی می باشد .
درمان BPH :
علایم عمده افراد مبتلا به BPH با داروهای آلفا بلوکر مثل ( پرازوسین – ترازوسین – تامسولوسین) و مهارکننده های 5آلفا ردوکتاز مثل فناستراید- دوتاستراید و ... و داروهای گیاهی تایید شده کنترل گردیده و در موارد زیر نیاز به عمل جراحی پروستات می شود.
- احتباس حاد ادراری
- خونریزی های عود کننده ماکروسکوپی
- عفونتهای راجعه ادراری
- سنگهای مثانه
- نارسایی کلیه
- موارد مقاوم به درمان دارویی یا BPH های شدید
که در این افراد با جراحی بسته از طریق مجرا ( TURP ) یا جراحی باز اقدام به برداشتن پروستات می شود .
C- کانسر( سرطان ) پروستات :
دومین علت شایع مرگ ناشی از سرطان در مردان می باشد که علاوه ازعلل ژنتیکی با مصرف سیگار و رژیم پر چرب ارتباط دارد .
تنها راه تشخیص قطعی سرطان پروستات انجام بیوپسی پروستات می باشد که در برخی از موارد علیرغم نبودن بدخیمی در بیوپسی اولیه با توجه به سیر افزایش یابنده PSA نیاز به انجام بیوپسی دوم یا گاها سوم پروستات با تعداد نمونه های بیشتر می باشد.
پس از تشخیص قطعی نوع کانسر پروستات ، مرحله کانسر پروستات ( مرحله یک تا چهار) و قدرت بدخیمی کانسر ( نمره گلیسون ) بسته به سن و شرایط بالینی بیمار ، اقدام به انواع درمانهای محافظه کارانه – رادیکال پروستاتکتومی – رادیوتراپی – هورمون درمانی – شیمی درمانی یا ترکیبی از انواع درمانهای فوق الذکر میشود .
بالای 95% کانسرهای پروستات از نوع آدنوکاریسینوم بوده 70و% کانسرهای پروستات در ناحیه محیطی غده پروستات انجام می شود .
انواع آدنوکارسینوم ها کانسر پروستات به صورت استئوپلاستیک متاستاز می دهند که عمداتا مهرهای کمری – پروگزیمال فمور – لگن – مهرهای توراسیک – دنده ها و استرنوم را درگیر می نماید .
بر خلاف آدنوکارسینومهای پروستات ، در کانسرهای نوع داکتال ، PSA نرمال بوده و متاستازبه صورت استئولیتیک می باشد .
میانگین سن تشخیصی کانسر پروستات 72 سالگی بوده و 75% مبتلایان 65 – 80 سال دارند و اکثر افراد در زمان تشخیص بدون علامت هستند .
تکرار بیوپسی چه زمانی ضروری می باشد :
- PSA به صورت غیر طبیعی بوده و به صورت دائمی بالا باشد
- سیر افزایش یابنده PSA
- PIN گرید بالا