سرطان مثانه

سرطان مثانه ششمین سرطان شایع کشور و دومین سرطان شایع دستگاه ادراری می باشد که سن متوسط تشخیص آن 60-65 سال بوده و در سن زیر 40  سال   نادر می باشد .

اکثرا مبتلایان را مردان تشکیل میدهند بطوریکه مردان 4 برابر بیشتر مبتلا شده ولی سرطانهای مثانه در خانمها در سنین پایین تر از مردان ایجاد شده و از لحاظ پیش آگهی ، سیر پیشرونده ای دارند .
خوشبختانه کا نسر مثانه اکثرا در مراحل اولیه تشخیص داده میشود .
اکثر این کانسرها قابل درمان و حتی ریشه کنی بوده هرچند در مراحل اولیه هم در کانسر مثانه احتمال عود وجود دارد.

 با توجه به اینکه اولین و شایعترین علامت کانسر مثانه ، وجود خون در ادراربه صورت میکروسکوپی یا ماکروسکوپی بدون درد و متناوب می باشد ،  لذا به همه افرادی که خون در ادرار دارند توصیه می شود به پزشک مراجعه و بررسی های لازم انجام شود.
 در افراد بالای 50  سال به ویژه با سابقه مصرف سیگار و انواع دیگر دخانیات حتی با یکبار هماچوری توصیه به انجام سیستوسکوپی می شود و آنچه این بررسی را لازم میکند وجود خون در ادرار است نه شدت و میزان خونریزی .

عوامل خطر افزایش دهنده شانس سرطان مثانه :

1. سیگار و سایر انواع دخانیات ( پیپ – قلیان ) و تریاک .
2. مواد شیمیایی به کار رفته در صنایع تولید رنگ – لاستیک – چرم – پارچه – چاپ – مواد نفتی -  آرسینگ - بنریدین و فنیبل آسین .
3. افزایش سن – نژاد سفید پوست – جنس مذکر .
4. التهاب مزمن مثانه به دنبال سونداژ طولانی مدت و سنگ مثانه یا التهاب و عفونت مزمن مثانه با بیماری انگلی شیستوزوما هماتوبیوم .
5. رادیوتراپی در سرطانهای لگنی .
6. شیمی درمانی با عواملی مثل سیکلوفسفامید .
7. مصرف بیشتر از یک سال داروهای دیابتی که در ترکیب آن actos tazon  Piogli بکار رفته باشد .
8. در افرادی که سابقه خانوادگی کا نسر مثانه در قالب سندرم Lynch  ( سرطان غیرپولیپوز روده بزرگ – سرطان مثانه – سرطان رحم و تخمدان ) دارند شانس کانسر مثانه بیشتر است .

علیرغم اینکه به عوامل متعددی در ایجاد یا افزایش سرطان مثانه اشاره شد اما مهمترین عامل این بیماری مصرف سیگار و انواع دخانیات بوده که به تنهایی شانس کانسر مثانه را 4-5 برابر افزایش می دهد و مدت و مقدار مصرف آن نیز مهم می باشد.
 لذا بهترین راه پیشگیری از سرطان مثانه ، عدم استعمال سیگار و انواع دخانیات بوده و علاوه از این امر، مصرف مایعات فراوان و استفاده از دستکش و ماسک در مواجهه با عوامل شیمیایی توصیه میشود .

علایم بالینی سرطان مثانه : 

1. وجود خون در ادرار بدون درد و به صورت دوره ای به شکل میکروسکوپی یا ماکروسکوپی ، شایعترین علامت کانسر مثانه بوده که حتی یکبار هماچوری هم مهم بوده و نیازمند بررسی بوده و در افراد بالای 50سال به ویژه در افراد سیگاری ، بلافاصله باید اقدام به سیستوسکوپی کرد.
2. طبیعی بودن تصویربرداری سیستم ادراری در سونوگرافی یا سایر تصویر برداری ها ، نیاز به سیستوسکوپی را مرتفع نمی کند .سایر علایم بیماری شامل سوزش و تکرر ادرار – درد حین ادرار- درد پهلو – درد لگن و کمر – ورم پاها – بی اشتهایی .

تشخیص بیماری : 

اقدامات متعدد تشخیصی بسته به علایم بالینی و شرح حال و معاینه فیزیکی انجام میشود که هر کدام از این آزمایشات اطلاعاتی را به پزشک می دهد که در تصمیم گیری درمانی بسیار مهم است . 
این بررسی ها شامل : 

1. آزمایش ادرار و سیستولوژی ادرار در 3 نوبت برای دیدن گلبولهای قرمز ادراری و سلولهای سرطانی در ادرار .
2.  سونوگرافی 
3. CT اسکن و MRI شکم و لگن 
4. IVP
5.  اسکن استخوانی 
6. سیستوسکوپی 

درخصوص انجام موارد 2,3,4,5 بسته به بیمار و با نظر پزشک معالج انجام میشود اما در صورت وجود هماچوری اثبات شده میکروسکوپی یا ماکروسکوپی ، همه بیماران باید تحت سیستوسکوپی قرار گیرند که پس از انجام سیستوسکوپی ، در صورت کوچک بودن توده داخل مثانه ، در همان جلسه با بی حسی نخاعی یا بیهوشی عمومی ، پزشک توده را به روش آندوسکوپی برداشته و به پاتولوژی ارسال می کند .
در صورت بزرگ یا متعدد بودن توده ، ابتدا بیوپسی انجام و براساس جواب بیوپسی ، روش درمان بعدی مشخص می شود .

انواع سرطانهای مثانه بر اساس جواب پاتولوژی : 

1- TCC : شایع ترین نوع تومور مثانه ناشی از عفونت انگلی ، سونداژ طولانی ،
سنگ مثانه یا سابقه جراحی مثانه دارند شایعتر است .
2- آدنوکارسینوم : 
نادرترین نوع تومور مثانه که پیش آگهی بدتری دارد.

مراحل سرطان مثانه : 
مرحله 1- درگیری مخاط و زیر مخاط مثانه 
مرحله 2- درگیری عضلات مثانه 
مرحله 3- بافتهای اطراف مثانه 
مرحله 4- انتشار توموربه غدد لنفاوی لگن و اعضای دوردست مثل کبد – ریه - استخوان 

درمان سرطان مثانه : 

اولین اقدام درمانی در سرطان مثانه ، برداشتن توده بطور کامل یا نمونه برداری از آن به روش آندوسکوپی (TURBT) بوده که جنس این توده پس از ارسال به آزمایشگاه توسط همکاران متخصص پاتولوژی تعیین شده و بر اساس جواب پاتولوژی و گرید تومور ، پزشک معالج با انجام بررسیهای بیشتر با CT اسکن یا MRI ، اقدام به تعیین مرحله بیماری نموده و با در نظر گرفتن سن بیمار – وضعیت جسمانی و بیماریهای زمینه ای زمینه ای – ترجیح خود بیمار – روش درمانی و پیگیری بیمار را مشخص می نماید .
انواع درمانهای تومورمثانه علاوه از برداشتن آندوسکوپیک توده شامل : 
1- ایمنوتراپی با تزریق داروهایی مثل BCG – میتومایسین   به داخل مثانه .
2- پارشیل سیستکتومی  : برداشتن قسمتی از مثانه که در بعضی از بیماران قابل انجام است .
3- رادیکال سیستکتومی : برداشتن کامل مثانه همراه پروستات و کیسه منی در مردان و رحم تخمدانها و قسمتی از واژن در خانمها ..
4- رادیوتراپی 
5-شیمی درمانی 

درمان تومورمثانه در مرحله 1( درگیری مخاط و زیر مخاط )انجام TURBT بوده و سپس به مدت 5سال از لحاظ عود تومور مثانه باید بیمار هر 3-6  ماه تحت سیستوسکوپی کنترلی قرار گیرد و ازسال سوم به بعد انجام سیستوسکوپی به صورت سالیانه انجام میشود . 
در کسانی که تومور مثانه آنها در مرحله  T1 بوده و یا پس از TURBT قسمتی از توده باقیمانده است ، 6 جلسه اقدام به تزریق BCG یا میتوماسین داخل مثانه می شود که این کار هر هفته یکبار انجام شده و پس از 1 ساعت بیمار با ادرار کردن اقدام به بیرون ریختن داروی ایمنوتراپی به بیرون از مثانه می کند 
درمان تومور مثانه در مرحله  در گیری عضلات ، برداشتن کامل مثانه طی جراحی رادیکال سیسکتومی می باشد.
در پاره ای از موارد که توده منفرد - کوچکتراز 3cm و دور از سوراخهای حالبی بوده و در پاتولوژی بیمارcis  گزارش نشده باشد می توان اقدام به پارشیل سیستکتومی ( برداشتن قسمتی از مثانه ) کرد .
درمان سرطان مثانه در مرحله 3و4  با رادیوتراپی یا شیمی درمانی یا ترکیبی از هر دو درمان رادیوتراپی و شیمی درمانی می باشد .
در این افراد که سرطانهای پیشرونده مثانه دارند باید فواصل سیستوسکوپی زودتر از فواصل استاندارد 3-6 ماهه انجام شود .

سوال مهم :
 بیمارانی که مثانه آنها بطور کامل خارج شده است پس از برداشتن کامل مثانه بایستی با نظر خود بیمار و پزشک معالج و شرایط بدنی و عمومی بیمار، از یکی ازتکنیکهای مختلف برای انتقال و هدایت ادرار به خارج از کلیه ها اقدام کرد .
این روشها متعدد بوده و شایعترین این روشها عبارتند از :
1- وصل کردن مستقیم حالبهای هر دو طرف به پوست جدارشکم و وصل کردن کیسه ادرار به آنها ( یورتروستومی جلدی )
2- برداشتن 20-30 سانتی متر از روده بیمار و تبدیل آن به شکل کیسه کروی در داخل بدن بیمار و سپس وصل کردن آن به مجرای ادراری قبلی بیمار یا وصل کردن آن ( کاندوشیت ) با کمک  لوله باریکی از روده به جدار شکم ،  که خود بیمار با زدن سوند از طریق سوراخ روی پوست شکم ، اقدام به خالی کردن این کیسه جایگزین مثانه می نماید .
3- وصل کردن حالبهای دو طرف به روده بزرگ و دفع ادرار و مدفوع با هم به صورت اختیاری توسط خود بیمار .
شایعترین عملی که در ایران و جهان در این موارد پس از رادیکال سیسکتومی انجام میشود ، روش جراحی کاندوشیت می باشد .